બાળવિકાસના લક્ષણો અને સિધ્ધાંતો TET
Gujarat TET-1
અને TET-2 (બાળવિકાસ અને શિક્ષણશાસ્ત્ર) માટે ખૂબ જ
મહત્વના અને વારંવાર પૂછાતા MCQ આપેલા છે. આ વિષય પરથી (ગુજરાતીમાં). આ બધા
પ્રશ્નો છેલ્લા 5-6 વર્ષની TET, CTET અને ગુજરાતની
ભરતી પરીક્ષાઓમાં આવેલા અથવા આવી શકે તેવા છે.
બાળવિકાસના લક્ષણો અને સિદ્ધાંતો (MCQ)
1. બાળવિકાસનો અભ્યાસ કયા વિજ્ઞાનનો ભાગ છે?
A) શારીરિક
વિજ્ઞાન
B) વર્તન
વિજ્ઞાન
C) રાજકીય
વિજ્ઞાન
D) આર્થિક
વિજ્ઞાન
જવાબ: B
2. વિકાસની દિશા હંમેશા કેવી હોય છે?
A) માથાથી
પગ સુધી (Cephalo-caudal)
B) પગથી
માથા સુધી
C) બહારથી
અંદર
D) કોઈ
નિશ્ચિત દિશા નથી
જવાબ: A
3. નજીકથી દૂરની દિશા (Proximo-distal) વિકાસનું કયું સિદ્ધાંત છે?
A)
Cephalo-caudal
B)
Proximo-distal
C) બંને
D) કોઈ
નહીં
જવાબ: B
4. “વિકાસ એક સતત
પ્રક્રિયા છે” – આ કયા સિદ્ધાંતને દર્શાવે છે?
A) સતતતા
B) વ્યક્તિગત
ભેદ
C) સમાન
ગતિ
D) વિશિષ્ટથી
સામાન્ય
જવાબ: A
5. બાળકોનો વિકાસ સમાન ગતિએ થતો નથી, આ કયા સિદ્ધાંતને દર્શાવે છે?
A) વ્યક્તિગત
ભેદનો સિદ્ધાંત
B) સતતતાનો
સિદ્ધાંત
C) સમાનતાનો
સિદ્ધાંત
D) માનસિક મંદતાનો સિદ્ધાંત
ઉત્ત:
A
6. પિયાઝે અનુસાર સેન્સોરી-મોટર અવસ્થા કયા
વયજૂથની છે?
A) 0-2
વર્ષ
B) 2-7
વર્ષ
C) 7-11
વર્ષ
D) 11-15
વર્ષ
જવાબ: A
7. પિયાઝેની કઈ અવસ્થામાં બાળક “અહંકેન્દ્રી” (Egocentric) હોય છે?
A) પૂર્વ-સંક્રિયાત્મક
(Pre-operational)
B) સંવેદી-ગતિ
(Sensorimotor)
C) ઔપચારિક
સંક્રિયા
D) મૂર્ત
સંક્રિયા
જવાબ: A
8. કોહલબર્ગના નૈતિક વિકાસના કયા સ્તરમાં “કાયદો અને વ્યવસ્થા” આવે છે?
A) પરંપરાગત
સ્તર (Conventional)
B) પૂર્વ-પરંપરાગત
C) પશ્ચાત-પરંપરાગત
D) કોઈ
નહીં
જવાબ: A (સ્તર 4 – Law and Order Orientation)
9. એરિક્સનની કઈ અવસ્થામાં “પહેલ vs શરમ અને સંકોચ”નો
સંઘર્ષ હોય છે?
A) Autonomy vs
Shame & Doubt (1-3 વર્ષ)
B) Trust vs
Mistrust
C) Initiative vs
Guilt
D) Industry vs
Inferiority
જવાબ: A
10. વાયગોત્સ્કીના મતે બાળકના વિકાસમાં સૌથી
મહત્વનું પરિબળ કયું છે?
A) સામાજિક
પરસંદગીકરણ (Social Interaction)
B) આનુવંશિકતા
C) પરિપક્વતા
D) વ્યક્તિગત અનુભવ
જવાબ: A
11. વાયગોત્સ્કીની “Zone of Proximal
Development” (ZPD) નો અર્થ શું છે?
A) બાળક
જાતે કરી શકે તે અને મદદથી કરી શકે તે વચ્ચેનું અંતર
B) બાળકની
વર્તમાન ક્ષમતા
C) બાળકની
ભાવિ ક્ષમતા
D) શિક્ષકની
ક્ષમતા
જવાબ: A
12. બાળકોના ભાષા વિકાસમાં “Scaffolding”
શબ્દ કોણે આપ્યો?
A) વાયગોત્સ્કી
(પરોક્ષ) / બ્રુનરે વધુ પ્રચલિત કર્યો
B) પિયાઝે
C) કોહલબર્ગ
D) ફ્રોયડ
જવાબ: A (મુખ્યત્વે Bruner)
13. ફ્રોયડની કઈ અવસ્થામાં બાળકને Oedipus/Electra
complex થાય છે?
A) Phallic stage (3-6 વર્ષ)
B) Oral
C) Anal
D) Latency
જવાબ: A
14. “બાળક સક્રિયપણે
જ્ઞાનનું નિર્માણ કરે છે” – આ કયા સિદ્ધાંતકારનું વિચાર છે?
A) પિયાઝે
(Constructivism)
B) વાયગોત્સ્કી
C) સ્કિનર
D) થોર્નડાઇક
જવાબ: A
15. ગેસેલના મતે વિકાસનું મુખ્ય કારણ શું છે?
A) પરિપક્વતા
(Maturation)
B) શિક્ષણ
C) પર્યાવરણ
D) પ્રેરણા
જવાબ: A
16. બુદ્ધિનો IQ સૂત્ર
કોણે આપ્યું? → સ્ટર્ન (MA/CA × 100)
17. 90–110 IQ વાળા બાળકોને કહેવાય → સામાન્ય
બુદ્ધિ
18. 70થી નીચે IQ → માનસિક
મંદતા
19. ગાર્ડનરની બહુવિધ બુદ્ધિમત્તામાં કેટલા
પ્રકાર? → 9 (હવે 9)
20. થોર્નડાઇકના ત્રણ મુખ્ય નિયમો → તૈયારી, અભ્યાસ, પ્રભાવ
21. પાવલોવનું પ્રયોગ → શાસ્ત્રીય
અનુકૂલન (Classical Conditioning)
22. સ્કિનરનું પ્રયોગ → કાર્યાત્મક
અનુકૂલન (Operant Conditioning)
23. પિયાઝેની સૌથી ઉચ્ચ અવસ્થા → ઔપચારિક સંક્રિયા (11+ વર્ષ)
24. 6–12 વર્ષના
બાળકોનું મુખ્ય લક્ષણ → ગેંગ એજ (સમૂહ રુચિ)
25. કિશોરાવસ્થાનું મુખ્ય મનોવૈજ્ઞાનિક લક્ષણ →
સ્વૈચ્છિકતા (Identity crisis – Erikson)
26. બાળકના વ્યક્તિત્વ વિકાસમાં સૌથી મહત્વ →
પ્રથમ 5 વર્ષ
27. પિયાઝેની સંરક્ષણ (Conservation)ની ક્ષમતા કઈ અવસ્થામાં આવે છે? → મૂર્ત
સંક્રિયા (7-11)
28. બાળકોમાં “Animism” (જડ
વસ્તુઓને જીવંત માનવું) કઈ અવસ્થામાં જોવા મળે? → પૂર્વ-સંક્રિયાત્મક
29. “બાળકો વડીલોની
નકલ કરે છે” → બેન્દુરાનું Social Learning
Theory
30. બાળકોની ભાવનાત્મક બુદ્ધિ (EQ)નો સિદ્ધાંત → ડેનિયલ ગોલમેન
સારા અભ્યાસ માટે શુભેચ્છાઓ!
Post a Comment