ભારત ઐક બહુ ધાર્મિક દેશ છે-એક શિક્ષક તરીકે કેવી રીતે સમજાવશો?|India is a very religious country - how would you explain it as a teacher?

પ્રાથમિક શિક્ષણના સાર્વત્રિકરણથી ભારતમાં નિરક્ષરતા ઘટાડવામાં મદદ મળી, શું તમે આ વિધાન સાથે સહમત છો?  શા માટ

હું આ વિધાન સાથે સંપૂર્ણપણે સહમત છું કે પ્રાથમિક શિક્ષણના સાર્વત્રિકરણ (Universalisation of Elementary Education - UEE) થી ભારતમાં નિરક્ષરતા (Illiteracy) ઘટાડવામાં નોંધપાત્ર મદદ મળી છે.

આની પાછળના મુખ્ય કારણો નીચે મુજબ છે:

 

૧.  નોંધણી દરમાં વધારો (Increase in Enrolment)

પહોંચમાં વધારો: UEE અંતર્ગત, ભારતે ગ્રામીણ અને દૂરના વિસ્તારોમાં પણ શાળાઓની સ્થાપના પર ભાર મૂક્યો. શાળાઓનું ભૌતિક અંતર (Physical Distance) ઘટવાથી બાળકો માટે શાળાએ જવાનું સરળ બન્યું.

RTE એક્ટનો અમલ: શિક્ષણનો અધિકાર કાયદો (RTE) ૨૦૦૯ એ ૬ થી ૧૪ વર્ષની વયના દરેક બાળક માટે શિક્ષણને મૂળભૂત અધિકાર બનાવ્યો. આ કાયદાકીય જોગવાઈએ પ્રાથમિક સ્તરે નોંધણી દર (Gross Enrolment Ratio - GER) વધારવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી.

 

૨.  સામાજિક અવરોધોનું નિરાકરણ (Addressing Social Barriers)

મફત અને ફરજિયાત શિક્ષણ: UEE હેઠળ શિક્ષણ મફત (Free) બનાવવામાં આવ્યું, જેનાથી ગરીબ પરિવારો પરનો આર્થિક બોજ હળવો થયો. શિક્ષણનો ખર્ચ મુખ્ય અવરોધ હતો, જે દૂર થયો.

પ્રોત્સાહન યોજનાઓ: મધ્યાહન ભોજન યોજના (Mid-day Meal Scheme), મફત પાઠ્યપુસ્તકો, ગણવેશ અને શિષ્યવૃત્તિ જેવી યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી. આ પ્રોત્સાહનોએ ખાસ કરીને છોકરીઓ અને વંચિત સમુદાયો (SC/ST) ના બાળકોને શાળામાં નિયમિત લાવવામાં મદદ કરી.

 

૩. નિરક્ષરતા દરમાં ઘટાડો (Reduction in Illiteracy Rate)

સાક્ષરતા દર પર અસર: લાખો બાળકોને પ્રાથમિક શિક્ષણ મળવાથી, તેઓ ઓછામાં ઓછા વાંચન, લેખન અને અંકગણિતની મૂળભૂત ક્ષમતાઓ (Basic Literacy and Numeracy) મેળવી શક્યા. આનાથી દેશનો એકંદર સાક્ષરતા દર (Literacy Rate) સુધર્યો છે.

નવી પેઢીની સાક્ષરતા: UEE ના લક્ષ્યાંકને કારણે આજે યુવા વસ્તીનો મોટો ભાગ (૧૫-૨૪ વર્ષનો વય જૂથ) મૂળભૂત રીતે સાક્ષર છે, જે લાંબા ગાળે દેશમાંથી નિરક્ષરતાને લગભગ નાબૂદ કરવા માટેનો આધાર છે.

તારણ:

જોકે શિક્ષણની ગુણવત્તા (Quality of Education) અને ડ્રોપઆઉટ રેટ જેવા પડકારો હજુ પણ છે, પરંતુ પ્રાથમિક શિક્ષણના સાર્વત્રિકરણના મિશનથી જ દેશની મોટાભાગની વસ્તીને શિક્ષણની મુખ્ય ધારામાં સામેલ કરી શકાઈ છે, જેના પરિણામે ભારતમાં નિરક્ષરતાના દરમાં સ્પષ્ટ ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.