ભારત ઐક બહુ ધાર્મિક દેશ છે-એક શિક્ષક તરીકે કેવી રીતે સમજાવશો?|India is a very religious country - how would you explain it as a teacher?

યુજીસી (UGC) યુનિવર્સિટી શિક્ષણના ધોરણોનું સંકલન,નિર્ધારણ અનેજાળવણી કરવાના તેના ઉદ્દેશ્યને કેવી રીતે પૂર્ણ કરે છે?

 

યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ્સ કમિશન (UGC) ભારતમાં ઉચ્ચ શિક્ષણના ધોરણોનું સંકલન, નિર્ધારણ અને જાળવણી કરવા માટેનું મુખ્ય કાયદાકીય સંસ્થા છે. તે આ ઉદ્દેશોને મુખ્યત્વે નિયમન, ભંડોળ અને મૂલ્યાંકન દ્વારા પૂર્ણ કરે છે.

 

૧.  નિયમન અને ધોરણોનું નિર્ધારણ (Regulation and Standard Setting)

UGC વિવિધ નિયમો અને માર્ગદર્શિકાઓ બનાવીને શૈક્ષણિક અને વહીવટી ધોરણો નક્કી કરે છે:

નિયમો અને અધિનિયમો ઘડવા: UGC, UGC એક્ટ, ૧૯૫૬ હેઠળ, યુનિવર્સિટીઓની સ્થાપના, સંચાલન અને શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ માટે વિગતવાર નિયમો (Regulations) ઘડે છે. આ નિયમો લઘુત્તમ ધોરણો નિર્ધારિત કરે છે.

શિક્ષકોની લાયકાત (Faculty Qualifications): UGC કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓમાં શિક્ષકોની નિમણૂક માટે લઘુત્તમ લાયકાત (જેમ કે NET/SLET અને Ph.D. સંબંધિત નિયમો) નક્કી કરે છે, જે શિક્ષણની ગુણવત્તા જાળવવામાં મદદ કરે છે.

કોર્સની રચના અને ડિગ્રી: UGC વિવિધ શૈક્ષણિક કાર્યક્રમો માટે લઘુત્તમ સૂચના ધોરણો (Minimum Standards of Instruction) અને ડિગ્રી આપવા માટેની પ્રક્રિયા નક્કી કરે છે, જેથી સમગ્ર દેશમાં ડિગ્રીની માન્યતા અને એકરૂપતા (Uniformity) જળવાઈ રહે.

 

૨.  ભંડોળ અને પાલન માટે પ્રોત્સાહન (Funding and Incentive for Compliance)

UGC ભંડોળ ફાળવવાની તેની સત્તાનો ઉપયોગ કરીને સંસ્થાઓને ધોરણોનું પાલન કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે:

ગ્રાન્ટ્સની ફાળવણી: UGC કેન્દ્રીય યુનિવર્સિટીઓ, રાજ્ય યુનિવર્સિટીઓ અને પાત્ર કોલેજોને માળખાગત સુવિધાઓ (Infrastructure), સંશોધન (Research) અને વિકાસ માટે ભંડોળ ફાળવે છે.

શરતી ગ્રાન્ટ્સ: આ ગ્રાન્ટ્સ ઘણીવાર એ શરત પર આપવામાં આવે છે કે યુનિવર્સિટીઓ UGC દ્વારા નિર્ધારિત લઘુત્તમ ધોરણો અને માર્ગદર્શિકાઓ નું પાલન કરશે.

પાલન ન કરવાના પરિણામો (Consequences of Non-Compliance): જો કોઈ યુનિવર્સિટી UGCની ભલામણો અને નિયમોનું પાલન કરવામાં નિષ્ફળ જાય, તો UGC તેને ગ્રાન્ટ આપવાનો ઇનકાર કરી શકે છે અથવા તેની માન્યતા રદ કરવા સુધીના પગલાં લઈ શકે છે (UGC અધિનિયમની કલમ ૧૪).

 

૩.  ગુણવત્તા મૂલ્યાંકન અને જાળવણી (Quality Assessment and Maintenance)

ધોરણો સમય જતાં જળવાઈ રહે અને સુધરતા રહે તેની ખાતરી કરવા માટે UGC મૂલ્યાંકન પ્રક્રિયાનો ઉપયોગ કરે છે:

NAAC દ્વારા માન્યતા: UGC એ નેશનલ એસેસમેન્ટ એન્ડ એડ્રેડિટેશન કાઉન્સિલ (NAAC) ની સ્થાપના કરી છે. NAAC ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓનું ગુણવત્તા મૂલ્યાંકન કરે છે અને તેમને માન્યતા (Accreditation) આપે છે. NAAC દ્વારા ઉચ્ચ ગ્રેડ મેળવવો એ સંસ્થાની ગુણવત્તાનું બેન્ચમાર્ક ગણાય છે.

નિરીક્ષણ (Inspection): UGC, ખાસ કરીને નવી ખાનગી યુનિવર્સિટીઓ અને ડીમ્ડ યુનિવર્સિટીઓની સ્થાપના અને સંચાલનના ધોરણોનું પાલન થાય છે કે નહીં તે ચકાસવા માટે સમિતિઓ દ્વારા સમયાંતરે નિરીક્ષણ કરે છે.

શૈક્ષણિક સુધારા પ્રોત્સાહન: UGC અભ્યાસક્રમમાં સુધારો લાવવા માટે પ્રોત્સાહન યોજનાઓ શરૂ કરે છે, જેમ કે સેમેસ્ટર સિસ્ટમ, ચોઇસ બેઝ્ડ ક્રેડિટ સિસ્ટમ (CBCS), અને સંશોધન (Research) ને પ્રોત્સાહન આપવા માટે STRIDE જેવી પહેલો.

આ રીતે, UGC નિયમન અને ભંડોળની શક્તિનો ઉપયોગ કરીને ભારતીય યુનિવર્સિટી શિક્ષણના ધોરણોનું સંકલન, નિર્ધારણ અને સતત જાળવણી કરવાનું પોતાનું કાર્ય પૂર્ણ કરે છે.